Nezaketlilik, nezaketsizlik…

Nezaket” kelimesi herkesin anlamını çok iyi olarak bildiği bir sözcüktür aslında. Ama yine de Türk Dil Kurumunun güncel sözlüğünde “Başkalarına karşı saygılı ve incelikle davranma, incelik, naziklik” anlamlarına geldiğini belirtmem de sanırım faydalı olacaktır. Yazının başlığına gelince onlar da kısaca nezaketin olması yani ince, nazik olma durumu ve olmama durumunu belirten, gündelik hayatta da kullanılan kelimelerdir.
Çevrenize baktığınızda az da olsa bazı insanların samimi hislerle nezaketli olduklarını, bazılarının yapmacıktan nezaketli olduklarını, bazılarının bulundukları duruma veya ortama göre nezaketli veya nezaketsiz olduklarını, bazılarının ise Nezaket’in yalnızca hanımlara verilen bir isim olduğunu düşündüklerini görebilirsiniz. İnsanların iyi olarak ifade edilmelerinin gerçek manada hiç tanımadıkları insanlara davranışları ile belirlendiği gibi bir kişinin nezaketliliği veya nezaketsizliği de zannımca hiç tanımadığı veya menfaati olmayan bir kişiye davranışıyla anlaşılabilir.
Yapmacık nezaket gösteren insanlara her yerde fazlasıyla rastlayabilirsiniz. Yüzünüze karşı nezaketli davransalar da arkanızı döndüğünüz zaman tavırları farklılaşan o kadar çok insan vardır ki belki de en vahim durumlardan birisi de budur. Toplum içerisinde bu tür davranışlara sahip olanlar bazen çok kolay tanınabilirse de bazen bunları algılayabilmek çok zor olabilmektedir. Bir de “Benim yapım böyle, nazik olamam” diyen grup vardır ki büyük bir çoğunluğu zor bir durumda veya yüksek makam sahibi bir kişinin yanında nezaketli olmak adına(!) her türlü taklayı pervasızca sergileyebilmektedirler. Bu tür gruba giren davranış sergileyenler genel olarak nezaket ile dalkavukluğu da karıştırırlar. Nezaket her topluluk tarafından ne kadar hoş karşılanan bir durum olsa da dalkavukluk toplumlar tarafından hiç de hoş karşılanmaz. Akıllı olan insanlar bilirler ki dalkavuklar hiçbir zaman insanlara gerçek yüzlerini göstermezler. Belki de bu yüzden dalkavukların sergiledikleri yapmacık nezaket bile nezaketsizlik sayılabilir.
Psiko-sosyal anlamda gelişmemiş topluluklarda nezaket sahibi insanlar her daim olumsuz durumlarla karşılaşabilirler. Nazik olmaları sebebiyle davranışları ve sözleriyle, incelikleri sebebiyle belki de uygun olmayabilecek tanımlamalarla rahatsız edilebilirler. Kendileriyle pervasızca alay edilebilir. Bu tür davranışlarda bulunanların belki de nezaketli insanları kıskandıklarından dolayı böyle bir tavır sergiliyor olmaları ihtimali oldukça yüksektir.
İnsanlar nezaketli oldukları zaman ne olur? Sorusunun cevabı çok kolay verilebilir. İnsanlar nezaketli oldukları zaman şuan dünyada sorun olarak ifade edilen birçok durum ortadan kalkacaktır. İnsanlar birbirlerine karşı daha iyi davranacak, dolayısıyla birçok problemin ne olduğunu bilemeyeceklerdir. Çünkü bu problemlerle karşılaşma ihtimalleri kalmayacaktır. Çok mu hayalî bir bakış açısı bilmiyorum ama böyle olacağını düşünüyorum.
İki cihan serveri Peygamber Efendimizin hayatı incelendiğinde her döneminde nezaket örneklerini görmek mümkündür. O ki insanların insanları; köle olarak kullandığı, kadınları mal olarak gördüğü, çocukları diri diri toprağa gömdüğü bir coğrafyada insanlara nezaket ve kibarlıkla davranıyordu. Yetimleri, kimsesizleri koruyor, herkesi dinliyor herkese hitap ederken nezaket gösteriyordu. Her haliyle olduğu gibi bu haliyle de bizlere çağlar öncesinden örnek olmuştur. Sonsuz hamdu senalar olsun ki ona tabi olmuşuz. Bu yüzden Müslümanların yaşadığı bir toplumda nezaket kelimesi ifade edilmekten ziyade toplum içerisinde her şeyden önce fark edilmesi gerekir. Müslüman nezaket sahibi olmalıdır aynı zamanda. Ama ne yazık ki günümüzde durum çok farklı tezahür edebilmektedir. Bu durumun farkına varıp düzeltmeye gayret etmek gerekir.
Dünyadaki varlıkların büyük çoğunluğu zayıflıktan, incelikten kırılmaktadır. İnsanlar ise kalınlıktan, kabalıktan, hor davranılmaktan dolayısıyla nezaketsizlikten kırılırlar. Galiba en güzel davranış şekli kırmamak, nezaketsiz davranmamak olacaktır. Nezaketin olduğu yerde nezaketsizlik de böylece ortadan kalkmış olur.
Selam ve muhabbetlerimle…