KUL  HAKKI YİYEN MÜSLİF OLUR. - 2-

Büyük günahların (kebair) çoğu kul haklarıyla ilgilidir. Bunlar arasında adam öldürme, hırsızlık, hıyanet, zimmet ve irtikap, ana babaya kötülük etme, akrabalık ilişkilerini kesme, yalancı şahitlik, haklıyı haksız, haksızı haklı gösterme amacıyla yalan yere yemin etme, masum insanlara iftira atma, yetim malı yeme ,tefecilik yapma, halk üzerinde zulüm ve baskı kurma, eziyet ve işkence etme, suçu sabit olduğu halde ceza vermeyip salıverme gibi hak ihlalleri de bulunmaktadır.(Zehebi, s. 40-181) Bir hadiste Allah’ın huzurunda hesabı sorulacak olan günahlar affedilecek olanlar, affedilmeyecek olanlar ve affedilmesi şarta bağlı olanlar şeklinde üçe ayrılmıştır. Bunlar; kulun Allah’a karşı işlemiş olduğu günahlar,ikincisi inkarcılık ve şirk, üçüncüsü ise  kul haklarından doğan günahlar olarak  bildirilmiştir. (Müsned, VI, 240).Başka bir hadiste de, üzerinde kul hakkı bulunan kimsenin hiçbir maddi bedelin geçerli olmayacağı kıyamet gününden önce hak sahibiyle helalleşmesi istenmiştir (Buhârî, “Meẓâlim”, 10; “Riḳāḳ”, 48). İslâm âlimleri, bu tür hadislere dayanarak Allah katında kul haklarıyla ilgili tövbelerin kabul edilip günahların bağışlanabilmesi  için bu hakların sahiplerine ödenmesi veya yapmış olduğu haksızlık ne ise bizzat hak sahibine söyleyerek  rızasının alınması ve helal etmesi gerekmektedir. Diğer halde yaptığı hata söylenmeden ortaya ‘hakkını helal et’ demekle helalleşme gerçekleşmiş olmaz.

     Ahlak kitaplarında genel olarak fazilet(erdem) ve rezaletlere  (kötü huy) özellikle de adalet ve zulüm, dostluk ve düşmanlık, cömertlik ve cimrilik, hilim ve gazap, dürüstlük ve yalancılık, emanet ve hıyanet, ahde vefa, tevazu ve kibir gibi beşeri ilişkilere dair bölümleri geniş ölçüde kul haklarıyla ilgili konuları da ana hatlarıyla içermektedir. Bunların içinde, kul haklarının gerek tasnifi gerekse mahiyet ve muhtevalarını ortaya koyması bakımından Gazali’nin İḥyaʾü ʿulumi’d-din adlı eserinin “çeşitli insan grupları arasında ülfet, kardeşlik, dostluk ve muaşeretin adabı” başlığını taşıyan bölümünün (II, 157-221) bu konuları içine almaktadır.Kul hakkı dediğimiz zaman insan hayatının her kademesin de insanların birbirlerine hakkı örümcek ağı gibi sarmalamaktadır.   

        Kul hakkı sadece birinin malına haksız yere sahip olmak değildir. Bunlarla birlikte; imkanı olduğu halde borcunu gününde ödememek. Söz verip sözünde durmamak. Buluşma yerine söz verdiği zamanda gitmemek. Kamu malına zarar verme. Toplu kullanımlarda araç ve malzemeleri hor kullanmak. Trafikte yol hakkına riayet etmemek. Kırmızı ışıkta geçmek. Yollarda şişe kırıp yaya ve taşıtlara zarar vermek. Karayolu trafik işaretlerini boyamak, kurşun sıkmak. Trafik kurallarına uymamak. Park yasağına uymayarak insanların ve engelli insanların geçmesini engellemek. Düğünlerde silah atmak, yolları kapatmak veya konvoy yaparak trafiği tıkamak. Kaldırıma, yola tezgah kurup satış yapmak. Arabanın, motorların egzozunu söküp, daha fazla ses çıkararak insanları rahatsız etmek. Yüksek sesle müzik dinlemek. Gereksiz korna çalmak. Tarihi eserlerin üstüne yazı yazmak ,Çevreyi kirletmek, sakız, izmarit, çöp atmak. Yeşile, ağaca çiçek ve güllere zarar vermek. Balkondan sofra bezi, halı, havlu, çarşaf çırpma. Ağaçlara bıçakla kazıyarak yazı yazmak. Parkta, doğada piknik yerlerini pis bırakmak, çekirdek kabuklarıyla kirletmek, Kurban atıklarıyla çevreyi rahatsız etmek, Hastanede, postanede vb. sıraya riayet etmemek. Torpil yapmak .İşçinin sigortasını yaptırmamak, düşük göstermek .Hak etmediği halde, yardımı, maaşı, parayı kömürü vb. şeyleri almak. İşçiye emekçiye hakkını vermemek. Memur, amir, işçi çalıştığı yerde aldığının karşılığının hakkını vermeyip bir şekilde kaytarmak. Arabadaki çöpü sokağa boşaltmak. Yağmurlu havalarda araçları dikkatsiz kullanıp yayalara su sıçratmak. Toplu yaşanılan yerlerde diğerlerini rahatsız edici davranışlarda bulunmak. Sosyal medya da veya sözlü olarak yalan yanlış haber, bilgi yaymak ve bunların duyulmasını sağlamak için beğenmek paylaşmak. Yediğini içtiğini, malını paylaşmak ve övünmek. Başkasına ait yazı, bilgi, şiir ve konuları izinsiz almak ve kullanmak. İyi niyeti suistimal etmek. Ambulansa ,itfaiyeye, suçlu kovalayan polise yol vermemek. İşini düzgün yapmayıp, önemsememek. Farkında bile olmadan seni düşünen insanlarla kendini mukayese etmek. İnsanların senin hakkındaki düşüncelerini bilmeden dedikodusunu yapmak. Bu kul hakları böyle uzar gider. Allah’ın affetmeyeceği tek hak kul hakkıdır.

  Bunlardan biri veya birkaçı bir Müslümanda bulunuyorsa, Müslümanlığımızı tekrar sorgulamamız gerektiğini bilmeliyiz

                            Selam ve Dua İle…